حجامت اصطلاحا به روشی ازخونگیری اطلاق می شود که جهت درمان بعضی ازبیماری ها بکار می رود ودارای سابقه تاریخی هفت هزارساله ومورد تایید وتاکید اسلام می باشد.
تاریخچه حجامت:
در حال حاضر ،استفاده از این روش مرسوم است، اما روش جدیدی نیست و به فرهنگ باستان مصری، چینی و خاورمیانه میرسد . یکی از قدیمی ترین کتاب های درسی پزشکی در جهان، Ebers Papyrus، توضیح می دهد که چگونه مصری های باستانی از این روش در سال ۱۵۵۰ قبل از میلاد مسیح استفاده می کردند. براساس اسناد قدیمی و کتب ، حجامت قبل از اسلام در کشور چین هم وجود داشته است و در اسلام هم در زمان پیامبر اکرم(ص) انجام عمل حجامت توصیه فراوانی شده است
جایگاه حجامت درطب سنتی ماکجاست ؟
تمامی بزرگان طب سنتی ایران ازحجامت به عنوان یکی از ارکان مهم درمانی ذکر کرده اند محمدذکریای راضی در کتاب الحاوی شیخ الروئس ابوعلی سینا درکتاب قانون در طب سید اسماعیل جرجانی درکتاب ذخیره خوارزمشاهی عقیلی خراسانی درکتاب خلاصه الحکمه فی مجمع الجوامع به شیوه گسترده ای پیرامون حجامت وکاربردآن دردرمان صحبت کرده اند واز حجامت برای درمان بیماریهای فراگیر ومهمی مانند سکته قلبی ؛مالیخولیا ؛سردردهای میگرنی وبخشی ازبیمایهای پوستی بهره می گرفته اند .
انواع مختلف حجامت:
در طب سنتی ایران حجامت به طور کلی به دودسته تقسیم می شود :
حجامت خشک یا بادکشی :
نوعی حجامت است که در آن خونی از بدن خارج نمی شود، بلکه تنها عمل مکش روی پوست انجام می شود. حجامت خشک خود بر دو قسم است: الف : سرد و خشک، ب ـ گرم و خشک حجامت گرم و خشک در فرهنگ عامه اصطلاحاً به کوزه یا لیوان گذاری معروف می باشد. حجامت خشک در نقاط مختلفی از بدن انجام می شود و در درمان بسیاری از دردها و بیماریها نقش موثری دارد
این روش با مکانیسم های متعدد باعث رفع دردها و درمان بیماریهای مختلف میشود نظیر:
- دردهای عمومی عضلانی و اسکلتی
- بیماریهای مغز و اعصاب
- بیماریهای تنفسی
- بیماریهای گوارشی
- بیماریهای متابولیک(نقرس،اختلالات تیروئید، اختلالات هورمونی
- بیماریهای زنان از جمله اختلالات قاعدگی
- کیست، میوم، فیبروم و…
حجامت تر:
با تیغ زدن سطحی پوست به واسطه بادکش، مواد زائد از بدن پاکسازی شده و علاوه بر تنظیم غلظت خون، با تقویت سیستم ایمنی به طبیعت بدن برای مبارزه با عوامل بیماریزا کمک میکند.
حجامت تاچه حد ارزش درمانی دارد ؟
سمومی که در اثر سوخت و ساز بدن در گوشه وکنار آن رسوب یافته، توسط جریان خون شسته شده ونیروی حفاظتی دریچه های مخصوص قلب مانع ورود آنها به قلب می شوند وآنها را در پشت قلب وبین دوکتف بایگانی می کنند ودرآنجا دو روز باقی مانده ودر صورت عدم تخلیه (توسط حجامت) این خون کثیف به کبد برگشته وکبد آنرا به طحال فرستاده ودربرخی رگهای بدن رسوب می کند وموجب درد وناراحتی هایی می شود. درمنابع طب اسلام وطب سنتی حجامت به عنوان یکی ازارکان مهم درمان ذکرگردیده است وبیماری های گوناگون را درمان می کند و به صورت اختصاصی درمنابع طب اسلامی به شکل پیشگیرانه درمان همه بیماری ها شمرده شده است ودرمورد بیماری های خاص درمان تمامی بیماری های ناشی ازغلبه خون گفته شده است. بوعلی سینا اعتقاد دارد صفرا وسودا نیز ازطریق حجامت قابل دفع است.
درمورد افراد زیر نباید حجامت کرد:
-افرادی که باتعریف طب اسلامی وطب سنتی دچارغلبه شدید بلغم هستند
- -کودکان ازبدوتولد تا چهارماهگی
- -زنان باردارتا ماه چهارم بارداری
- -زنان درمدت ایام عادت ماهیانه
- -افراد دارای کمبود پلاکت خون
- -افرادی که دچارفشارخون مقطعی بالاهستند (دراین افراد ابتدا باید با استفاده ازحجامت گرم وخشک به طریق مخصوص فشارخون راکاهش داده وسپس اقدام به حجامت کرد)
توصیههای قبل از حجامت:
- با شکم گرسنه و سیر حجامت نکنید.
- دوازده ساعت قبل از حجامت سیگار نکشید.
- یک ساعت قبل از حجامت انار یا شربت آب انار میل کنید تا از غلظت خون کاسته شود. همچین میتوانید عسل، ماء الشعیر یا مایعات فراوان بنوشید.
- در وقت حجامت انگشتر عقیق به دست نداشته باشید.
- از با تجربه بودن شخصی که می خواهد شما را حجامت کند اطمینان داشته باشید.
- قبل از انجام حجامت حتماً عینک از روی چشم برداشته شود.
توصیه های بعد از حجامت:
- تا دوازده ساعت سیگارنکشید.
- تا ۲۴ ساعت ورزش یا کار سنگین نکنید.
- تا ۲۴ ساعت ماهی و لبنیات و غذای شور و غذاهای سرد و تند و تیز مصرف نکنید.
- حداقل تا ۱۲ ساعت پس از انجام حجامت جهت جلوگیری از عفونت زخم، استحمام ممنوع می باشد.
- قبل و بعد از حجامت خوردن انار توصیه شده است. همچنین برای جبران ضعف احتمالی، نوشیدن شربتی از عسل پس از حجامت توصیه شده است.
- تا ۱۲ ساعت قبل و بعد از حجامت نزدیکی صورت نگیرد.
- طی شش ساعت اول پس از حجامت خوردن شربت عسل (یک قاشق عسل+یک لیوان آب ولرم+کمی گلاب) توصیه می شود.
آیا حجامت عوارضی دارد؟
به طور کلی در صورت رعایت آداب و ضوابط و قانونمندیهای حجامت این مکتب کم عارضهترین و یا حتی از بیعوارضترین روشهای درمانی موجود است. عوارضی که در حجامت ممکن است مشاهده شود بدین ترتیب است:
۱. عوارض ناشی از زیاده روی حجامت:
هرگاه افراد بدون رعایت فواصل زمانی مورد نیاز حجامت نمایند و بیش از حد لازم خون از بدن دفع کنند دچار ضعف مقطعی می گردند که با غذاها و داروهای تقویت کننده گیاهی برطرف میشود.
۲. عوارض ناشی از عدم رعایت ضوابط و آداب حجامت:
حجامت برای افراد خاصی در حالات ویژهای نباید انجام گیرد
۳. عوارض ناشی از عدم رعایت بهداشت
درصورت صحیح انجام ندادن خراشهای حجامت تنها ترمیم زخمها مقداری بطول خواهد انجامید، ولی هیچگونه عفونت و مشکلات خاص زخمی دیگری متصور نمیتوان شد.
بهترین زمان حجامت چه موقع است ؟
ابتدای فصول بهار و پاییز بهترین زمان حجامت پیشگیرانه برای حفظ صحت محسوب میشوند. در میان ایام ماه قمری نیز روزهای شانزدهم و هفدهم ماه قمری مناسبترین روزها برای حجامت هستند.
بهتر است زمان حجامت در ساعاتی از روز که هوا معتدل است مانند ابتدای روز باشد و در ساعات بسیار گرم روز و ساعات سرد شب نباید این کار انجام شود.
مقایسۀ اهدای خون و حجامت
در اهدای خون حدود ۴۵۰ سی سی خون تازه با سوزن از ورید گرفته میشود، ولی در حجامت با ایجاد مکش بین دو کتف و ایجاد خراش در آن حدود ۵۰ سی سی خون از مویرگهای پشت خارج میشود. آزمایشات نشان داده که ترکیبات خون وریدی با خون حجامت تفاوت بسیار دارد. در حجامت خون سیاه و غلیظ است که خارج میشود، خونی که دارای اوره، چربی و ترکیبات زائد بیشتری نسبت به خون تازۀ ورید است.
برخی دیگر از فواید خاص حجامت که در اهدای خون دیده نمیشود به این ترتیب است:
- حجامت سبب تنظیم و تقویت سیستم ایمنی بدن، سیستم هورمونی و سیستم عصبی میشود.
- حجامت از ابتلا به بیماریها پیشگیری میکند.
- حجامت درمان کنندۀ ۱۵۰ نوع بیماری بوده یا در بهبود و کاهش اثرات آنها مؤثر است.
برخی دیگر از فواید خاص حجامت که در اهدای خون دیده نمیشود به این ترتیب است:
- حجامت سبب تنظیم و تقویت سیستم ایمنی بدن، سیستم هورمونی و سیستم عصبی میشود.
- حجامت از ابتلا به بیماریها پیشگیری میکند.
- حجامت درمان کنندۀ ۱۵۰ نوع بیماری بوده یا در بهبود و کاهش اثرات آنها مؤثر است.